Freek Groenendijk, Venus op rekenpenningen. Een onderzoek naar bijna 100 jaar Venuspenningen – Albert Scheffers, De vijfde en zesde muntbus van Gideon Jan Langerak du Marchie Sarvaas: een aanvulling op Besier
Freek Groenendijk
Venus op rekenpenningen. Een onderzoek naar bijna 100 jaar Venuspenningen
In de overgang van de Middeleeuwen naar de Renaissance werd in de Zuidelijke Nederlanden een serie rekenpenningen geslagen met een (vrijwel) naakte vrouw. Deze beeldenaar week nogal af van de tot dan toe gebruikelijke rekenpenningen. Ze werden vooral gebruikt in (overheids-) instellingen waar rekeningen werden gecontroleerd.
Het artikel bevat een catalogus van dergelijke “Venuspenningen” die met zekerheid tussen 1488 en 1512 in de Zuidelijke Nederlanden zijn vervaardigd. Op basis van bestaande naslagwerken zou men kunnen concluderen dat hier in deze periode zo’n 115 Venuspenningen zijn gemaakt. Hiervan zijn er 59 in originali teruggevonden. Deze zijn met foto’s, beschrijvingen en achtergrondinformatie in de catalogus opgenomen.
Aangevuld met andere gegevens laat de catalogus toe om een aantal vragen over Venuspenningen te beantwoorden. Waarom is dit tot dan toe ongebruikelijke beeld ingevoerd? Wie is de afgebeelde vrouw? Is zij Veritas, de Naakte Waarheid? Wat betekenen de gebruikte symbolen in haar handen? Wie heeft de stempels gesneden? En waar komt de naam “Venuspenningen” vandaan? Verder worden ook de omschriften en wapens op de Venuspenningen besproken.
Albert Scheffers
De vijfde en zesde muntbus van Gideon Jan Langerak du Marchie Sarvaas: een aanvulling op Besier
Cijfers over de muntproductie in de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden, de Bataafse Republiek, het Koninkrijk Holland en de periode van inlijving bij het Franse Keizerrijk zijn gepubliceerd door Besier in zijn Muntmeesters en hun muntslag (1890). Voor de periode 1606-1795 geeft Polak in zijn “Historiografie en economie van de ‘muntchaos’”meer en meer gedetailleerde informatie. Besier heeft echter niet alle beschikbare informatie over de geproduceerde munten gezien. Dit artikel is gebaseerd op de informatie uit de akten van opening van de muntbussen van de Utrechtse Muntmeester G.J.L. du Marchie Sarvaas over de periode 26 november 1801 tot en met 31 oktober 1802 en 9 november 1802 tot en met 23 juli 1803. De complete tekst van de twee akten zijn in transcriptie opgenomen in Bijlage 1 en 2 van deze bijdrage.
ISSN0920-380X
