Van Gelderlezingen
De Van Gelderlezing wordt sinds 2002 georganiseerd door de Stichting Nederlandse Penningkabinetten (eerst in samenwerking met Rijksmuseum Het Koninklijk Penningkabinet en vanaf 2004 in samenwerking met het Geldmuseum) nu met de Nationale Numismatische Collectie om, in de geest van Van Gelder, de dialoog tussen numismatiek en andere disciplines te vergroten.
De reeks van jaarlijkse voordrachten is genoemd naar dr H. Enno van Gelder (1916-1998), Nederlands meest productieve en invloedrijke numismaat van de 20e eeuw. Als directeur van Het Koninklijk Penningkabinet (1949-1980) en later tevens als hoogleraar numismatiek en geldgeschiedenis te Leiden (1976-1983), verbond hij de numismatiek – de wetenschap van de tastbare vormen van het geld en de verwante voorwerpen – met andere disciplines. De lezingen richten zich op ieder die het vakgebied op een multidisciplinaire wijze wil benaderen en op niet-numismatici die gebruik willen maken van de inzichten die numismatiek en geldgeschiedenis te bieden hebben.
Van Gelderpenning en Van Gelderbeurs
De kunstenares Elisabeth Varga (1948-2010) ontwierp de Van Gelderpenning, een bronzen penning met het portret van Van Gelder en op de keerzijde zijn familiewapen en de op hem van toepassing zijnde woorden “Integer, Mild, Hulpvaardig”. Deze in 2000 ontworpen gietpenning werd in 2002 – 2011 steeds na de lezing als dank en eerbewijs uitgereikt aan de spreker die de voordracht dat jaar had gehouden.
Elisabeth Varga (2000) Van Gelderpenning, brons, gegoten, 83 mm
In 2012 en 2013 is onder onderzoekers archeologie, geschiedenis en andere wetenschappen met numismatische raakvlakken een prijsvraag uitgeschreven voor de Van Gelderlezing. De winnaar ontving een beurs van €10,000 om onderzoek te doen aan de collectie van het Geldmuseum en de resultaten ervan werden gepresenteerd in de Van Gelder-lezing.
Van Geldercommissie
De Van Geldercommissie bestaat uit dr. E. (Erika) Manders en prof. dr. P.P. (Panagiotis) Iossif.
Teksten Van Gelderlezing
In 2002-2011 is de tekst van de Van Gelderlezing steeds als apart boekje uitgegeven. Vanaf 2012 worden de meeste teksten gepubliceerd in het Jaarboek voor Munt- en Penningkunde, en wordt voorafgaand aan de lezing soms een samenvatting uitgereikt. Ook kan de tekst en/of presentatie van de lezing op de website worden geplaatst.
De losse boekjes zijn niet meer leverbaar. De teksten van de boekjes zijn nu te downloaden via de links hieronder.
Sprekers en titels van de Van Gelder-lezingen 2002-2021
VGL-21, 12 november 2022
Dr. Sven Betjes, Postdoctoraal onderzoeker en docent verbonden aan de Radboud Institute for Culture & History van de Radboud Universiteit Nijmegen.
“Onder Victoria’s vleugels: de keizer en de personificatie van de overwinning op de Romeinse rijksmunten”.
Klik hier voor de uitnodiging met toelichting op de presentatie.
VGL-20, 13 november 2021
Dr. Eelco Nagelsmit, Onderzoeker en docent aan de Rijksuniversiteit Groningen
“Klinkende munten: Numismatische diplomatie en metaforische muziek tijdens de Dertigjarige Oorlog”
Klik hier voor de slides van de presentatie (86 Mb).
Klik hier voor de uitnodiging met toelichting op de presentatie.
Een opname van het muzikale intermezzo vindt u in het afgeschermde ledengedeelte van deze website.
VGL-19, 14 november 2020
Ir. Simon Lelieveldt
“Moderne betaalmiddelen: hoe verzamelen we die?”
U kunt de presentatie hier in zijn geheel terugkijken via Youtube.
VGL-18, 16 november 2019
Dr. Elon Heijmans, Universiteit Utrecht
ʺVan Hacksilber naar muntgeld: Nieuwe ideeën over de vroege geschiedenis van geld in de Oudheid”.
Klik hier voor de slides van de presentatie.
VGL-17, 17 november 2018
Dr. Corinne A. Boter, Universiteit van Utrecht
“Kasboekje van Nederland – De financiële strategieën en materiële geldcultuur van de gewone Nederlander in de twintigste eeuw”. Klik hier voor de volledige tekst.
Handout bij de lezing loonzakje 1950 (10,30Mb)
Presentatie van de lezing Presentatie Van Gelderlezing 2018 – Corinne Boter (3,95Mb)
De volledige tekst is gepubliceerd in het Jaarboek voor Munt- en Penningkunde 106 (2019)
VGL-16, 18 november 2017
Dr. Karin Lurvink, Vrije Universiteit Amsterdam
“Kleurrijke plantagepenningen, Een verhaal over armoede, oorlog en ‘moderne slavernij”. Klik hier voor de volledige tekst.
In 2018 verscheen haar boek “Beyond Racism and Poverty – the Truck System on Louisiana Plantations and Dutch Peateries 1865-1920”
De volledige tekst is gepubliceerd in het Jaarboek voor Munt- en Penningkunde 105 (2018)
VGL-15, 19 november 2016
Dr. Philipp Rössner, University of Manchester
“De omloopsnelheid van het geld”
VGL-14, 21 november 2015
Dr. Marianne Eekhout, Dordrechts Museum
“De Tachtigjarige Oorlog op zakformaat:penningen als objecten van herinnering”
Met een commentaar door Dr. George Sanders, Museum van de Kanselarij der Nederlandse Orden, Paleis Het Loo, Apeldoorn. klik hier
De volledige tekst is gepubliceerd in het Jaarboek voor Munt- en Penningkunde 103 (2016)
VGL-13, 22 november 2014
Drs Jan Pelsdonk, Teylers Museum, Haarlem
‘Quo Vadis, NUMIS?’ Resultaten gepresenteerd van een gebruikersonderzoek naar het vondstregistratiesysteem NUMIS. Stellingname door Dr. Roos van Oosten (Universiteit Leiden) klik hier
VGL-12, 21 november 2013
Dr Liesbeth Claes, Universiteit, Leiden.
Munten met Macht. Autoriteitsboodschappen op de muntslag van de usurpatoren tijdens de derde eeuw (248 – 297 na Chr.). klik hier
De volledige tekst is gepubliceerd in het Jaarboek voor Munt- en Penningkunde 102 (2015) p. 15 t/m 60
VGL-11, 22 november 2012
Dr Erika Manders, Radboud Universiteit, Nijmegen.
De keizer en het goddelijke. Macht en religie van Commodus tot Constantijn. klik hier
De volledige tekst is gepubliceerd in het Jaarboek voor Munt- en Penningkunde 101 (2014) p.1 t/m 26
VGL-10, 17 november 2011
Prof dr Olivier Hekster, Radboud Universiteit, Nijmegen.
Heersende beelden. Romeinse keizers en hun voorgangers op munten en andere media. klik hier
VGL-09, 18 november 2010
Dr Joost Welten, Universiteit Utrecht.
Met klinkende munt betaald. Muntcirculatie in de beide Limburgen 1770-1839.
Met een commentaar door drs Raf van Laere. klik hier
VGL-08, 26 november 2009
Dr habil Rika Gyselen, directeur de recherche émérite, CNRS, Paris-III-Sorbonne, Parijs.
Sassanidische kunst en de beeldtaal op munten: invloed en interpretatie.
Met een commentaar door dr Ellen M. Raven. klik hier
VGL-07, 27 november 2008
Dr Karel Soudijn, Universiteit van Tilburg.
Naar het u lijkt. Munten, penningen en waarnemingspsychologie.
Met een commentaar door drs Carolien Voigtmann. klik hier
VGL-06, 22 november 2007
Prof dr Nico M. Roymans, Vrije Universiteit, Amsterdam.
Muntgebruik in een dynamisch grensgebied. Keltische munten in de Nederrijnse regio.
Met een commentaar door drs Paul Beliën. klik hier
VGL-05, 16 november 2006
Prof Peter Spufford, PhD, Litt.D., F.B.A., emeritus professor, University of Cambridge.
How rarely did medieval merchants use coin?
Met een commentaar door Dr Joost Jonker. klik hier
VGL-04, 24 november 2005
Dr Anton van der Lem, Universiteitsbibliotheek Leiden.
Verbeeldingen van vrijheid. Partijtekens en nationale symboliek in de eerste decennia van de Tachtigjarige Oorlog, 1564-1584. klik hier
VGL-03, 2 december 2004
Dr Wim van Anrooij, Universiteit Leiden.
Numismatiek en Heraldiek: een kleurloze geschiedenis? klik hier
VGL-02, 20 november 2003
Prof dr Jos Bazelmans, Rijksdienst voor het Oudheidkundig Bodemonderzoek / Vrije Universiteit
De Romeinse muntvondsten uit de noordelijke provincies. Methodische kanttekeningen bij een nieuwe periodisering der relaties.
Met een commentaar van prof dr W.A. van Es. klik hier
VGL-01, 27 november 2002
Dr Femme Gaastra, Universiteit Leiden.
Particuliere geldstromen binnen het VOC-bedrijf 1640-1795. klik hier
